रेशन कार्ड हे भारतातील प्रत्येक कुटुंबासाठी महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे. सरकारच्या विविध योजनांचा लाभ घेण्यासाठी हे कार्ड असणे आवश्यक आहे. आता सरकारने रेशन कार्ड eKYC प्रक्रिया सुरू केली आहे, ज्यामुळे लाभार्थ्यांना कोणत्याही दुकानात किंवा सरकारी कार्यालयात जाऊन पडताळणी करण्याची गरज नाही. ही प्रक्रिया तुम्ही स्वतः तुमच्या मोबाईलवरून करू शकता.
या लेखात आपण रेशन कार्ड eKYC म्हणजे काय?, त्याची संपूर्ण प्रक्रिया, आवश्यक अॅप्स आणि त्याचे फायदे याबद्दल सविस्तर माहिती पाहणार आहोत.
रेशन कार्ड eKYC म्हणजे काय?
eKYC म्हणजे Electronic Know Your Customer म्हणजेच इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने ग्राहक पडताळणी करणे. आधी ही प्रक्रिया बायोमेट्रिक (फिंगरप्रिंट किंवा आधार OTP) द्वारे केली जायची. पण आता Aadhaar Face Authentication तंत्रज्ञान वापरून मोबाईलद्वारे घरबसल्या eKYC करणे शक्य आहे.
रेशन कार्ड eKYC का आवश्यक आहे?
रेशन कार्डशी आधार कार्ड लिंक करणे बंधनकारक करण्यात आले आहे. त्यामुळे eKYC केली नाही तर तुमचे रेशन कार्ड निष्क्रिय होऊ शकते. eKYC केल्याने सरकार तुमच्या रेशन कार्डचा गैरवापर होऊ देणार नाही आणि लाभ फक्त पात्र नागरिकांनाच मिळेल.
रेशन कार्ड eKYC केल्याने होणारे फायदे –
✅ धान्य वाटप व्यवस्था पारदर्शक होते.
✅ फसवणूक आणि बनावट कार्ड रोखता येतात.
✅ रेशन कार्ड डिजिटल स्वरूपात अपडेट होते.
✅ घरबसल्या प्रक्रिया पूर्ण करता येते, वेळ आणि मेहनत वाचते.
✅ कोणत्याही दुकानात किंवा CSC केंद्रावर जाण्याची गरज नाही.
रेशन कार्ड eKYC करण्यासाठी आवश्यक गोष्टी
रेशन कार्ड eKYC करण्यासाठी खालील गोष्टी आवश्यक आहेत –
✔️ आधार कार्ड (तुमच्या नावावर असले पाहिजे)
✔️ स्मार्टफोन आणि इंटरनेट कनेक्शन
✔️ खालील दोन मोबाईल अॅप्स मोबाईलमध्ये इंस्टॉल असणे आवश्यक –
📲 Mera KYC अॅप – डाउनलोड करा
📲 Aadhaar Face RD अॅप – डाउनलोड करा
रेशन कार्ड eKYC कसे करायचे? (संपूर्ण स्टेप-बाय-स्टेप प्रक्रिया)
🔹 स्टेप 1: मोबाईलमध्ये आवश्यक अॅप्स डाउनलोड करा
वरील दिलेल्या Mera KYC आणि Aadhaar Face RD हे दोन्ही अॅप्स Google Play Store वरून डाउनलोड करून घ्या.
🔹 स्टेप 2: Aadhaar Face RD अॅप सेटअप करा
1. अॅप इंस्टॉल केल्यानंतर ते उघडा.
2. तुमच्या कॅमेऱ्याला अॅक्सेस देण्याची परवानगी द्या.
3. आधार कार्डशी संलग्न असलेला तुमचा चेहरा अॅपद्वारे स्कॅन करा.
4. चेहरा स्कॅन केल्यानंतर "Successfully Captured" असा संदेश दिसेल.
🔹 स्टेप 3: Mera KYC अॅपमध्ये आधार नंबर टाका
1. Mera KYC अॅप उघडा.
2. आधार कार्ड नंबर प्रविष्ट करा आणि सबमिट करा.
3. चेहऱ्याची पडताळणी (Face Authentication) करण्यासाठी कॅमेरा सुरू होईल.
4. तुमच्या चेहऱ्याची ओळख पटवण्यासाठी योग्य प्रकाशात कॅमेरा ठेवा आणि चेहरा व्यवस्थित दाखवा.
5. यशस्वी पडताळणी झाल्यावर तुम्हाला "eKYC Completed Successfully" असा संदेश मिळेल.
रेशन कार्ड eKYC करताना कोणत्या समस्या येऊ शकतात?
1. चेहरा स्कॅन होत नाही
👉 चेहऱ्यावर पुरेसा प्रकाश टाका आणि कॅमेरा स्थिर ठेवा.
👉 गॉगल किंवा मास्क घातला असल्यास काढा.
👉 कॅमेरा स्वच्छ करा आणि पुन्हा प्रयत्न करा.
2. आधार नंबर चुकीचा दाखवत आहे
👉 टाइप करताना आधार नंबर तपासा.
👉 तुमच्या आधार कार्डची वैधता तपासा.
👉 आधार केंद्रावर जाऊन आधार अपडेट करून घ्या.
3. अॅप काम करत नाही किंवा एरर दाखवत आहे
👉 इंटरनेट कनेक्शन तपासा.
👉 अॅप अपडेट आहे का पाहा आणि पुन्हा इंस्टॉल करा.
👉 मोबाईल रीस्टार्ट करून पुन्हा प्रयत्न करा.
रेशन कार्ड eKYC करण्याचे महत्त्वाचे फायदे
✅ घरबसल्या प्रक्रिया पूर्ण करता येते
रेशन दुकानात किंवा CSC केंद्रावर जाण्याची गरज नाही. मोबाईलवरून काही मिनिटांत प्रक्रिया पूर्ण करता येते.
✅ आधार लिंकिंगची खात्री होते
सरकारच्या योजनांचा लाभ घेण्यासाठी आधार लिंक असणे बंधनकारक आहे. eKYC पूर्ण केल्यावर तुमचे रेशन कार्ड आधारशी लिंक होते.
✅ बनावट रेशन कार्ड बंद करता येतात
फेस ऑथेंटिकेशनमुळे फसवणूक रोखता येते. ज्यांना प्रत्यक्षात रेशन कार्डचा लाभ घ्यायचा आहे, त्यांच्याच खात्यात धान्य जमा होईल.
✅ योजनेतील गैरव्यवहार कमी होतात
ऑनलाईन प्रक्रिया असल्याने कोणत्याही मध्यस्थाची आवश्यकता नसते. रेशन दुकानांतील अनियमितता कमी होते.
रेशन कार्ड eKYC संबंधित विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
1. रेशन कार्ड eKYC करण्यासाठी शुल्क आहे का?
👉 नाही, ही प्रक्रिया पूर्णपणे मोफत आहे. कोणत्याही एजंटकडे पैसे देण्याची गरज नाही.
2. eKYC न केल्यास रेशन कार्ड बंद होईल का?
👉 होय, सरकारने eKYC अनिवार्य केले आहे. eKYC न केल्यास तुमच्या रेशन कार्डवर धान्य मिळणे बंद होऊ शकते.
3. जर माझे आधार कार्ड मोबाईल नंबरशी लिंक नसेल तर काय करावे?
👉 तुम्ही जवळच्या आधार केंद्रावर जाऊन मोबाइल नंबर अपडेट करून घ्या आणि त्यानंतर eKYC प्रक्रिया करा.
4. ही प्रक्रिया कोणते राज्य किंवा शहर यासाठी लागू आहे?
👉 संपूर्ण भारतात ही प्रक्रिया लागू आहे. कोणत्याही राज्यातील नागरिक त्यांच्या मोबाईलद्वारे eKYC करू शकतात.
5. जर मी माझ्या कुटुंबातील इतर सदस्यांचे eKYC करू इच्छितो तर?
👉 प्रत्येक सदस्याचे स्वतंत्रपणे eKYC करावे लागेल. सर्वांसाठी एकाच मोबाईलवर प्रक्रिया करू शकता.
निष्कर्ष
रेशन कार्ड eKYC ही सरकारची एक महत्वाची डिजिटल प्रक्रिया आहे, जी नागरिकांना घरी बसूनच करणे शक्य आहे. यासाठी Mera KYC आणि Aadhaar Face RD या अधिकृत अॅप्सचा वापर करावा. या प्रक्रियेमुळे लाभार्थ्यांना वेळेची बचत होईल आणि बनावट रेशन कार्ड व्यवस्थापनास अडथळा बसेल.
👉 अजूनही eKYC केली नसेल तर आजच करा आणि तुमचा रेशन लाभ सुरक्षित ठेवा!